به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از خبرنگار ایبنا، زمانی که قیمت دلار از پایه ۴۰ هزار تومان وارد کانال ۶۰ هزار تومان شد باور آن سخت بود که نرخ ارز کاهش یابد؛ اما غیرممکن نبود. بازار ارز در زمستان سال گذشته بسیار داغ شد و اولین تاثیر آن بر سایر بازارها نیز افزایش انتظارات تورمی بود. این موضوع باعث شد بازارهای دیگر نیز دوباره بخش ارز را تحریک کنند تا قیمت‌ها روند صعودی داشته باشد؛ اما به تازگی مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داده که از ابتدای سال جاری تاکنون امنیت سرمایه‌گذاری روند بهبود را طی کرده که علت اصلی آن اجرای سیاست تثبیت در بخش ارزی است.
بازار ارز از ابتدای سال روند با ثباتی را طی کرده است؛ به نحوی که در ۸ ماه امسال، روند قیمت دلار غیر رسمی بین ۴۸ هزار تومان تا ۵۱ هزار تومان در نوسان بود که با توجه به نابسامانی و تلاطم‌های ارزی در چندین سال گذشته، مطلوب است.
از اوایل اسفندماه سال گذشته مرکز مبادله ارز و طلای ایران در راستای حل و فصل برخی محدودیت‌ها اعم از تسهیل و تسریع در تامین نیازهای ارزی خدماتی (مبتنی بر اسکناس)، با انتشار لیست ۶۳گانه سرفصل‌های جدید ارزی و اصلاح و به‌روزرسانی فرایند تخصیص آن، فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرد. در آن زمان محمدرضا فرزین؛رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد مرکز مبادله ارز و طلای ایران مرجع قیمت گذاری می‌شود و هم‌اکنون حوزه‌های تحت پوشش مرکز مبادله ایران در دو بخش «تالار ارز خدماتی» و «تالار حواله ارز» هستند که البته «تالار مسکوکات و فلزات گرانبها» نیز به تازگی اضافه شده است.
محمد شیریجیان، معاون اقتصادی بانک مرکزی ایران درباره عملکرد مرکز مبادله ارز و طلای ایران به خبرنگار ایبنا گفت: مرکز مبادله ارز و طلای ایران به منظور مدیریت و تنظیم گری بازار راه‌اندازی شد و این موضوع تاثیر زیادی بر تقاضای خرد و کلان ارزی داشت و شفافیت زیادی را برای قیمت گذاری در حوزه ارز ایجاد کرد.
وی افزود: هدف این بود که شفافیت و حکمرانی در بازار ارز اتفاق بیفتد و اکنون رویه فعالیت آن مشخص است. همچنین باید توجه داشت ثبات ارزی اثر مستقیم بر بازار سایر دارایی‌ها مانند مسکن داشته است. هرچند با اتفاقاتی که افتاده با اهدافی که در نظر داریم همچنان فاصله دارد، اما در همان مسیر قرار داریم.
دلار چگونه آرام ماند؟
اولین اقدامی که فرزین پس از سکانداری بانک مرکزی ایران انجام داد، تعیین نرخ ۲۸۵۰۰ برای واردات کالاهای اساسی و راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران بود. در همان زمان برخی افراد انتقادات زیادی به سیاست تثبیت ارز بانک مرکزی و مرکز مبادله ارز و طلا وارد کردند و معتقد بودند این محورها در گذشته هم اجرا شده و در این دوره هم شکست خواهد خورد، اما پس از مدت کوتاهی که بازار ارز به سمت آرامش پیش رفت، مشخص شد سیاست تثبیت ارزی و همچنین سازکار مرکز مبادله ایران یک اقدام کارشناسی بوده و توانسته بر بازار تاثیر مثبت بگذارد. همچنین این مرکز توانست از ابزارهای مدیریت بازار ارز به صورت متنوع استفاده کند.
تاثیر بازار غیر رسمی در قیمت‌سازی
تا پیش از راه‌اندازی مرکز مبادله ایران، تقاضای ارزی در بازار غیر رسمی بسیار زیاد بود. به این صورت که دلالان تعیین کننده نرخ ارز در بازار غیر رسمی بودند و دولت هرچه تلاش می‌کرد کالاها با ارز یارانه‌ای وارد کشور شود باز هم گران به سفره خانوارها می‌رسید؛ اما در حال حاضر این رویه تغییر کرده است.
مسعود توکلی؛ کارشناس بازار ارز در این باره معتقد است: تا پیش از راه اندازی مرکز مبادله ایران، معاملات غیررسمی در بازار ارز بسیار جریان‌ساز بود؛ اما نکته قابل‌تامل اینکه کلیه معاملات اسکناس غیررسمی از ۵ درصد کل حجم بازار بیشتر نبوده و این معاملات عمق بسیار کمی داشت؛ به طور مثال، یک فعال و متقاضی ارز نمی‌تواند در بازار آزاد رقمی فرضی معادل یک‌میلیون دلار را از عرضه‌کنندگان بازار غیررسمی در یک روز جمع‌آوری کند؛ اما خبر ورود چنین تقاضایی به بازار به‌سرعت در میان دیگر معامله‌گران پیچیده و زمینه‌ساز رشد قیمت می‌شود که نشان از عمق بسیار کم آن بازار دارد.
برهمین اساس ؛ مرکز مبادله ایران با برطرف کردن موانع موجود در زمینه تخصیص ارز به سرفصل‌های تعیین‌شده، توانسته از حضور شرکت‌های مختلف متقاضی ارز به بازار غیررسمی جلوگیری کند؛ از جمله آمار قابل‌توجه می‌توان به تخصیص حدود ۹۱میلیون یورو ارز خدماتی، طی کمتر از ۳ ماه در این مرکز اشاره کرد که بررسی‌ها نشان داده است پیش از تاسیس مرکز مذکور و تسهیل فرایند تخصیص ارز به متقاضی واقعی، بیش از نیمی از این رقم از طریق معاملات غیررسمی تامین می‌شده که نشان می‌دهد تا چه اندازه بر ایجاد التهاب و تلاطم بر بازار تاثیرگذار بود.
تغییر مسیر پرداخت و تخصیص ارز سهمیه‌ای
خالی از لطف نیست اگر نگاهی به نحوه تخصیص ارز با کارت ملی هم داشته باشیم.
در گذشته افراد برای دریافت ارز با کارت ملی مقابل صرافی‌ها تجمع می‌کردند و سود ناشی از نرخ اعلام شده و نرخ بازار غیر رسمی هم به جیب دلالان می‌رفت. این رویه اما اکنون تغییر کرده و افراد برای دریافت این ارز باید ابتدا حساب ارزی داشته باشند و ۳۶۵ روز از دریافت قبلی آنها گذشته باشد. همچنین پس از این شرایط ؛ متقاضی می‌تواند حدود یک ماه بعد ارز را به صورت فیزیکی از شعبه‌ای که انتخاب کرده دریافت کند. ۱۰۰ دلار هم تا شش ماه باید در حساب ارزی بماند و تمام این موارد باعث شده تا افرادی که به این ارز نیاز واقعی دارند تقاضای خود را ثبت کنند.
در واقع بانک مرکزی با سیاست هوشمندانه ارزی توانست بخش غیر رسمی که نقش موثری در تقاضا و نرخ ارز داشت را وارد فضای رسمی کند.
علی حسین نبی‌زاده؛ مشاور رییس کل بانک مرکزی در این باره می‌گوید: در حوزه بازار ارز کشور چالش‌ها و مسائلی در حوزه مقررات گذاری وجود دارد. به همین جهت اصلاح قوانینی که در حال حاضر اجرا می‌شود برای تحقق حکمرانی ارزی و برطرف شدن چالش‌های این حوزه یکی از الزامات است.
وی همچنین معتقد است در گذشته صف طویل تخصیص و تامین ارز در کشور وجود داشت، اما با تدوین مقررات لازم با همکاری وزارت صمت با بانک مرکزی تدبیری اندشیده شد تا تخصیص و تامین ارز به نحو بهتری انجام شود و صف به طور کامل برچیده شود.
نکته دیگر در رابطه با نهادسازی بانک مرکزی برای ایجاد صندوق تثبیت ارزی است. این صندوق در مواقع بحرانی می‌تواند مداخلاتی نه از نوع عرضه ارز بلکه از نوع مشتقات ارزی داشته باشد. صندوق تثبیت ارزی از منظر سوآپ ارزی و مشتقات ارزی مد نظر بانک مرکزی است و این نهاد در حال ایجاد صندوق تثبیت ارزی است و از پیشنهادات و ایده‌های کارشناسان و نخبگان اقتصادی کشور در هر کدام از این حوزه‌ها نیز استقبال می‌کند.
ساختمان جدید شیشه‌ای
مرکز مبادله ارز و طلای ایران به منظور شفاف‌سازی در تامین و تخصیص ارز راه‌اندازی شد و تاکنون هم توانست به هدف خود در این زمینه برسد. به زودی معاملات سکه نیز قرار است در این مرکز انجام شود؛ سکه‌هایی با ضرب بانک مرکزی که تقلب از این بخش هم رخت خواهد بست.
همچنین کنترل قیمت و اصالت کالا نیز از دیگر اهداف این اقدام است و در این صورت بازارساز می‌تواند نقش مهمی را در بازار برای قیمت‌گذاری ایفا کند.
قرار است به زودی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران صندوق تثبیت، سوآپ و فیوچر نیز راه‌اندازی شود و از سوی دیگر همه مبادلات طلا و سکه در این بخش انجام خواهد شد.
گسترش مرکز مبادله در کنار دیپلماسی ارزی بانک مرکزی و آزادسازی منابع بلوکه شده و همچنین بهبود متغیرهای پولی از جمله کاهش رشد نقدینگی و پایه پولی و تورم توام با رشد اقتصادی قابل توجه فصل بهار؛ همگی نشان می‌دهند که بازار ارز در آینده بهتر از قبل مدیریت خواهد شد و در ماه‌های آتی نیز مانند ۸ ماهه اخیر، شاهد ثبات و آرامش در بازار خواهیم بود.
نظر شما